Trái phiếu là gì? Thông tin cơ bản liên quan đến trái phiếu

Trái phiếu là gì? Làm thế nào để có thể đầu tư trái phiếu mang lại hiệu quả cao? Có bao nhiêu loại trái phiếu? Có nên đầu tư vào trái phiếu hay không? Nếu bạn muốn giải đáp được những câu hỏi này thì bạn phải hiểu được trái phiếu là gì. Hãy cùng sanforex nắm bắt những thông tin cơ bản của trái phiếu qua bài viết dưới đây nhé.

Giới thiệu về trái phiếu và thị trường trái phiếu

Khi những nhà đầu tư quyết định bỏ ra một số tiền nhất định để mua trái phiếu, lúc này trái phiếu sẽ được coi như là đại diện nợ của những người phát hành phải trả cho những người đầu tư và sẽ trả bằng một tỷ lệ lợi tức được tính trong thời gian nhất định. Nhà phát hành trái phiếu sẽ là doanh nghiệp hoặc là chính phủ.

Đôi nét về thị trường trái phiếu

Thị trường trái phiếu còn được biết đến là thị trường nợ, tại đây sẽ diễn ra những giao dịch bán và mua trái phiếu.

Tại thị trường trái phiếu, những người mua trái phiếu đều được đảm bảo, cam kết những quyền lợi liên quan đến lãi suất và vốn khi đến thời điểm đáo hạn. Việc phát hành trái phiếu cũng giúp cho những nhà phát hành có được những lợi ích về việc duy trì dòng tiền, từ đó có thể thực hiện được những hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Những đặc điểm của trái phiếu là gì?

Để có thể đầu tư vào trái phiếu hiệu quả hơn, những nhà đầu tư bắt buộc phải nắm chắc chắn và rõ ràng các đặc điểm cùng với lợi ích của những loại trái phiếu.

• Người mua và sở hữu trái phiếu thì được gọi là trái chủ. Người này sẽ không phải chịu bất kỳ trách nhiệm nào về những vấn đề về hiệu quả sử dụng của những nguồn vốn cho vay trước pháp luật.
• Để mua trái phiếu thì bạn phải là một người công dân được công nhận có đủ năng lực về hành vi pháp lý. Trên trái phiếu sẽ có toàn bộ những thông tin của người mua, tức là tên của trái chủ. Khi cổ phiếu đã có tên trái chủ thì sẽ được có tên là trái phiếu ghi danh, và không có tên thì sẽ gọi là vô danh.
• Hiện nay chỉ có 3 đơn vị là nơi được phép phát hành trái phiếu, đó là trái phiếu doanh nghiệp, công trái hay còn gọi là trái phiếu được phát hành bởi chính phủ và trái phiếu kho bạc được phát hành bởi kho bạc nhà nước.
• Lợi nhuận của những người đầu tư trái phiếu luôn ở mức ổn định và không bị tác động vì bất kỳ yếu tố nào chẳng hạn như doanh thu của những nhà phát hành hoặc là hiệu quả sử dụng nguồn vốn của doanh nghiệp cho đầu tư trái phiếu.
• Những nhà phát hành trái phiếu sẽ phải có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ liên quan đến lợi tức cho những nhà đầu tư cùng với các điều khoản đã được quyết định và ký kết tại hợp đồng giao dịch.
• Nếu bên phía phát hành trong quá trình thực hiện sản xuất có xảy ra một số thiệt hại dẫn đến việc công ty giải thể thì bắt buộc nhà phát hành phải chịu trách nhiệm và có nghĩa vụ thanh toán quyền lợi cho những người mua trái phiếu (trái chủ). Quyền lợi của người mua phải được ưu tiên trước lợi ích của những cổ động thuộc doanh nghiệp.
• Bên cạnh đó, những nhà đầu tư cần phải nắm rõ các vấn đề liên quan đến thị giá trái phiếu. Vậy khái niệm của thị giá trái phiếu là gì? Để tiến hành những giao dịch về trái phiếu, những nhà đầu tư cần phải có một mức giá cùng với giao dịch trái phiếu đã diễn ra trên thị trường trong một khoảng thời gian xác định, đây chính là thị giá trái phiếu.

Sự khác biệt của những loại trái phiếu

Phân biệt các loại trái phiếu

Hiện nay, để phân biệt được các loại trái phiếu, người ta sẽ dựa vào các tiêu chí như sau: nơi phát hành, hình thức phát hành, tỷ lệ lợi tức, các đặc điểm tính chất cùng mức độ an toàn. Qua đó, chúng ra có 5 cách thức để phân loại trái phiếu gồm:

Phân loại dựa vào nơi phát hành

Có 3 loại đơn vị phát hành đó là ngân hàng cùng những đơn vị tài chính, chính phủ và doanh nghiệp.

• Trái phiếu được phát hành bởi ngân hàng cùng những đơn vị tài chính đều có mục đích là thúc đẩy tăng trưởng nguồn vốn hoạt động.
• Trái phiếu do chính phủ phát hành vì mục đích là phục vụ cho các nhu cầu về tiêu dùng ngân sách nhà nước. Đây là loại trái phiếu được xem như là ít rủi ro và mức độ uy tín, an toàn cao nhất trên thị trường.
• Trái phiếu được phát hành bởi doanh nghiệp hoặc những công ty trách nhiệm hữu hạn sẽ được phát hành thông qua hình thức chứng khoán với mục đích có được một nguồn vốn vững chắc. Loại trái phiếu này còn có nhiều loại không giống nhau.

Phân loại dựa vào tỷ lệ lợi tức

Một trong những yếu tố rất quan trọng dùng để phân loại được trái phiếu mà bạn cần phải chú ý đó là tỷ lệ lợi tức, nó sẽ được chia làm 3 loại gồm:

• Khi trái phiếu có hạn mức lãi bằng không: khi trái phiếu có hạn mức này thì nhà đầu tư sẽ mua được trái phiếu với mức giá nhỏ hơn đa số những loại trái phiếu khác. Khi tới thời điểm bắt đầu đáo hạn, người mua sẽ được nhận lại số tiền vốn ngang bằng với mệnh giá thực,tuy nhiên người mua cũng không được nhận một khoản lợi tức nào cả.
• Lãi suất của trái phiếu ở mức ổn định: Theo thời gian, lãi suất của cổ phiếu sẽ  luôn nằm ở mức ổn định và được tính thông qua phần trăm của mệnh giá.
• Lãi suất của trái phiếu ở mức thả nổi: không giống với lãi suất ở mức cố định, với loại lãi suất ở mức thả nổi thì thời gian cùng với kỳ tính lãi sẽ không giống nhau, nó sẽ được tiến hành ở những mức lãi suất không giống nhau.

Phân loại dựa vào mức độ cam kết thanh toán

Theo mức độ cam kết, đảm bảo thanh toán mà ta sẽ chia làm 2 loại trái phiếu như sau:

Trái phiếu đảm bảo

Gồm có 2 loại đảm bảo đó là tài sản cầm cố và bằng chứng khoán ký quỹ.

• Bằng tài sản cầm cố: tức là những nhà phát hành sẽ tiến hành những biện pháp với mục đích đảm bảo khả năng sẽ trả các khoản lợi tức cho trái chủ thông qua việc cầm cố những tài sản về bất động sản. Các loại tài sản này sẽ có giá trị lớn hơn nhiều so với trái phiếu.
• Bằng chứng khoán ký quỹ: tức là bên phía nhà phát hành sẽ thực hiện việc chuyển nhượng cho những nhà đầu tư qua quỹ sổ chứng khoán.

Trái phiếu không đảm bảo

Đây là loại trái phiếu sau khi phát hành thì sẽ không có tài sản đi kèm hoặc sẽ không có bên thứ 3 đứng ra bảo lãnh, nó chỉ dựa vào duy nhất chất lượng cũng như uy tín của phía cơ quan phát hành.

Phân loại dựa theo hình thức

Với cách thức này, trái phiếu sẽ được chia thành 2 loại  là vô danh và ghi danh:

• Vô danh tức là không được phép ghi tên của người mua trên trái phiếu, tuy nhiên người mua trái phiếu này vẫn được hưởng toàn bộ những quyền lợi liên quan đến trái phiếu đó.
• Ghi danh tức là trên trái phiếu sẽ được ghi hoặc in tên của người mua, mỗi sổ phát hành sẽ thông qua các đặc điểm riêng của mỗi loại trái phiếu.

Phân loại dựa vào tính chất

Trái phiếu sẽ được chia làm 3 loại thông qua tính chất đó là có khả năng mua, chuyển đổi và thu hồi.

Trái phiếu có thể mua trái phiếu: Loại trái phiếu này tại thời điểm bán đi thì người mua trái phiếu này sẽ có quyền được mua một lượng nhất định cổ phiếu.

So sánh trái phiếu và cổ phiếu

Sự khác biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu

Còn khá nhiều nhà đầu tư mới thường hay nhầm lẫn chưa xác định rõ cổ phiếu và trái phiếu là gì? Tại thị trường tài chính Việt Nam thì cổ phiếu cùng trái phiếu đều là 2 loại hình đầu tư được nhiều người lựa chọn để đầu tư. Dù vậy, muốn đem lại hiệu quả cao khi đầu tư vào trái phiếu cùng cổ phiếu thành công thì buộc những nhà đầu tư phải nắm rõ bản chất và phân biệt được 2 loại này. Với những thông tin trên, chắc hẳn bạn cũng đã nắm được những điều cơ bản về trái phiếu, vậy cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu được xem như là một loại chứng khoán và được phát hành từ những doanh nghiệp cổ phần. Khi nhà đầu tư quyết định đầu tư cho những doanh nghiệp này thì sẽ được chia cho một lượng cổ phiếu nhất định để xác nhận số cổ phần vốn mà mình đã đầu tư và trở thành một trong những cổ đông của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, không giống với trái phiếu, lợi tức của loại hình đầu tư này bị phụ thuộc hoàn toàn vào doanh thu cũng như kết quả hoạt động tài chính của doanh nghiệp mà bạn sở hữu cổ phiếu. Điều này khiến cho số tiền mà bạn thu về trong những thời điểm đáo hạn là sẽ không cố định. Trường hợp doanh nghiệp bạn đầu tư thua lỗ thì bạn cũng sẽ thua lỗ. Tương tự, nếu doanh nghiệp bạn đầu tư có kết quả hoạt động thu lợi nhuận cao thì bạn cũng sẽ được nhận một khoản tiền lợi nhuận cao.

Dưới đây là một số những điểm khác biệt và những điểm giống nhau của 2 loại hình đầu tư chứng khoán này nhé.

Điểm tương đồng

• Đầu tiên, cổ phiếu cùng trái phiếu đều giống nhau về chức năng đó là xác nhận quyền lợi của những nhà đầu tư khi đã mua cổ phiếu, trái phiếu từ những nhà phát hành.
• Thứ hai, toàn bộ các thông tin liên quan đến cổ phiếu và trái phiếu cùng lợi tích thì đều sẽ được công khai tại những dữ liệu điện tử, những chính chỉ cùng những bút toán ghi sổ.
• Thứ ba, đó là cả 2 loại hình đầu tư này đều có thể chuyển nhượng hoặc là trao đổi cho những người khác bằng hình thức cầm cố, thế chấp và có thể là mua bán.
• Thứ tư, những người mua cổ phiếu cùng với trái phiếu đều sẽ được nhận một khoản lợi tức.
• Cuối cùng, đây đều là cách thức mà những tổ chức phát hành nhằm ổn định vốn cũng như xoay vốn.

Điểm khác nhau

Để có thể dễ dàng phân biệt hai loại hình đầu tư này thì bạn cần nắm được những điểm khác biệt giữa chúng. Sự khác biệt rõ rệt nhất của cổ phiếu cùng trái phiếu được biểu hiện qua những điều như bản chất, nhà phát hành, lợi tức, thời gian đáo hạn, quyền lợi, nguồn trả lãi cùng với tính ưu tiên dành cho những nhà đầu tư.

Về nhà phát hành

• Trái phiếu sẽ được phát hành bởi chính phủ, doanh nghiệp.
• Cổ phiếu sẽ được phát hành bởi những doanh nghiệp, công ty cổ phần.

Về bản chất

• Người mua trái phiếu sẽ được nhận một khoản lợi tức ổn định và sẽ không bị phụ thuộc, ảnh hưởng từ những kết quả hoạt động kinh doanh của chủ thể phát hành.
• Người mua cổ phiếu sẽ không có mức cổ tức cố định, số lượng cổ tức mà người mua nhận được sẽ phụ thuộc và kết quả hoạt động kinh doanh của chủ thể phát hành.

Nguồn chi trả lợi tức của những chủ thể phát hành

• Trái phiếu sẽ là chi phí trước thuế.
• Cổ phiếu sẽ là lợi nhuận sau thuế.

Thời điểm đáo hạn

• Trái phiếu sẽ có những quy định cụ thể về thời gian đáo hạn và hoàn trả trực tiếp.
• Cổ phiếu thì ngược lại, nó sẽ không có thời gian đáo hạn cụ thể và sẽ không hoàn trả theo hình thức trực tiếp.

Quyền lợi của những người mua

• Với trái phiếu, người mua sẽ không được phép tham gia, ý kiến cho những hoạt động, kế hoạch của những đơn vị phát hành cũng như sẽ không được phép ứng cử cho những vị trí trong đơn vị.
• Với cổ phiếu thì người mua sẽ cố quyền tham gia và đưa ra ý kiến trong những hoạt động của đơn vị cũng như có thể tham gia ứng cử những vị trí tại đơn vị.

Tính ưu tiên chi trả lợi tức cho nhà đầu tư

• Trái phiếu: khi vào thời điểm doanh nghiệp xảy ra những biến cố hoặc là giải thể thì những người mua sẽ được ưu tiên chi trả khoản tiền vốn lẫn lợi tức, vì vậy rủi ro thấp.
• Đối với cổ phiếu, khi doanh nghiệp xảy ra những sự cố hoặc giải thể thì những người sở hữu cổ phiếu sẽ phải thực hiện những trách nhiệm của mình đối với doanh nghiệp, do đó sẽ có rủi ro cao.

Một số vấn đề có thể xảy ra khi tham gia đầu tư trái phiếu

Những vấn đề liên quan đến việc đầu tư vào trái phiếu

Ích lợi của việc đầu tư trái phiếu

• Trong một số trái phiếu người mua sẽ được miễn giảm về thuế TNCN.
• Lãi suất được trả ổn định, vì người mua trái phiếu sẽ không bị ảnh hưởng từ đơn vị phát hành kể cả thị trường có biến động như thế nào.

So với những loại hình đầu tư khác thì rủi ro thấp hơn

Người mua sẽ được ưu tiên chi trả lợi tức kể cả trong trường hợp đơn vị phát hành xảy ra sự cố.

Những rủi ro khi đầu tư trái phiếu

Ngoài những lợi ích trên thì người mua trái phiếu cũng cần phải quan tâm và nghiên cứu những chiến lược để phòng tránh các rủi ro có thể xảy ra như sau:

• Rủi ro liên quan đến lãi suất: Những người đầu tư trái phiếu có nhiều kinh nghiệm đã có những cái nhìn về mối quan hệ đối lập nhau về mệnh giá trái phiếu, do đó mà những người mua này thường sẽ xóa bỏ các loại trái phiếu thấp khi mà lãi suất có dấu hiệu tăng cao. Điều này là nguyên nhân của tình trạng lượng cầu thấp mà nguồn cung nhiều làm cho mệnh giá giảm.
• Rủi ro liên quan đến tái đầu tư: Những chủ thể phát hành trái phiếu thông thường có thể thu hồi những trái phiếu mà đơn vị được phát hành trước đó khi mà lãi suất thấp. Việc này sẽ khiến những người mua trái phiếu được chi trả số tiền vốn trước khi tiến hành đáo hạn, tuy nhiên giá trị họ nhận sẽ rất thấp, nó chỉ có giá trị lớn hơn so với mệnh giá trái phiếu cùng với lãi suất thấp.
• Rủi ro liên quan đến lạm phát: khi tham gia đầu tư trái phiếu những người mua sẽ có thể thu về được một lượng tiền lớn gồm có tiền vốn cùng với lợi tức được thanh toán trong khoảng thời gian tham gia đầu tư. Tuy nhiên, lãi suất này đa phần sẽ cố định, do đó khi xảy ra lạm phát thì số vốn của những người mua đã dùng để mua trái phiếu sẽ phải lớn hơn. Điều này làm cho lượng cầu giảm và dẫn đến lãi suất âm.
• Rủi ro liên quan đến tín dụng: Trái phiếu được phát hành bởi chính phủ sẽ bảo đảm và an toàn hơn so với các công ty phát hành hay không thì nó sẽ phụ thuộc phần lớn vào đơn vị phát hành đó. Do đó, nếu chủ thể phát hành xảy ra những sự cố, trường hợp về tín dụng xấu thì những người mua cần tìm hiểu rõ ràng và cẩn thận trước khi đưa ra bất kỳ một quyết định đến việc mua bán trái phiếu tại chủ thể phát hành đó để giảm thiểu rủi ro.

Có nên tham gia vào loại hình đầu tư trái phiếu hay không?

Tham gia vào đầu tư vào trái phiếu thì nên chú ý gì?

Qua những thông tin trên, chắc hẳn bạn đã cũng hiểu được phần nào về trái phiếu cũng như cách phân biệt giữa trái phiếu và cổ phiếu. Dù vậy, nếu bạn mới tham gia vào thị trường đầu tư thì nên xem xét tìm hiểu kỹ càng và cẩn thận tất cả các loại trái phiếu cùng với chủ thể phát hành để không xảy ra những sự cố gì. Bạn có thể chọn những loại trái phiếu đảm bảo an toàn dựa theo những biện pháp sau:

• Nên chọn những đơn vị phát hành trái phiếu đã có thâm niên trên thị trường và những thông tin cần thiết đều được công khai, rõ ràng.
• Đơn vị phát hành có nguồn vốn vững chắc, ổn định và có mức nợ ở vùng an toàn.
• Bộ máy lãnh đạo của đơn vị có kinh nghiệm dày dặn và uy tín cáo trong thị trường.
• Đơn vị có cơ hội, tiềm năng phát triển mạnh mẽ và bền vững.

Nếu bạn là một người có tài chính ổn định và dư dả, cùng với đó là không thể dành nhiều thời gian để tiến hành giao dịch cùng với nghiên cứu thị trường, thì việc lựa chọn trái phiếu để đầu tư thì cũng là một loại đầu tư có thể sinh lời hiệu quả.

Với những thông tin mà sanforex đã chia sẻ thì hy vọng bạn sẽ nắm được trái phiếu là gì cùng với những vấn đề cần phải biết liên quan đến đầu tư trái phiếu. Hiểu rõ và nắm chắc mọi thông tin này là điều cơ bản để bạn bước chân vào đầu tư trái phiếu. Hãy cân nhắc và lựa chọn hình thức đầu tư sao cho đạt được hiệu quả tốt nhất nhé.

Xem thêm:

Nguồn gốc của kiều hối – Các lợi ích mà kiều hối mang lại

Yếu tố then chốt nào ảnh hưởng đến sự thay đổi của vốn hóa thị trường?

Trang Thái Hùng

Tôi là Trang Thái Hùng – tác giả của những bài viết trên ForexDictionary, với kinh nghiệm hơn 5 năm trong lĩnh vực đầu tư tài chính tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc các kiến thức mà tôi đã tích luỹ được, vững kiến thức chọn được nơi đầu tư an toàn lợi nhuận khủng không còn là chuyện quá khó.