Tại sao vàng có được vai trò tiền tệ? Đây là câu hỏi chung của nhiều người khi tìm hiểu về loại tài sản này. Có thể nói, vàng là một kim loại quý hiếm và có giá trị cao. Nó được coi là biểu tượng của quyền lực và sự giàu có, và được quan tâm nhiều nhất trong giới đầu tư và tiêu dùng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu lý do vì sao vàng được coi là một loại tiền tệ và vai trò của nó trong nền kinh tế hiện đại.
Tổng quan về tiền tệ
Tiền tệ là gì?
Trước khi giải thích tại sao vàng được coi là một loại tiền tệ, chúng ta cần hiểu rõ khái niệm về tiền tệ. Tiền tệ là một phương tiện thanh toán, là đồng tiền được quy định bởi pháp luật, được sử dụng như một mặt hàng chung để trao đổi hàng hóa và dịch vụ trong một quốc gia hoặc nền kinh tế. Đơn giản, tiền tệ là công cụ dùng để giao dịch khi mua bán hàng hóa.
Tiền tệ không chỉ là một khái niệm kinh tế, mà còn mang tính lịch sử. Sự ra đời và tồn tại của tiền tệ liên quan mật thiết đến quá trình sản xuất và trao đổi hàng hóa.
Hình thái của tiền tệ
Tiền tệ có thể có dạng giấy hoặc kim loại và được nhà nước phát hành. Nó được chấp nhận trong các giao dịch thanh toán và có giá trị được đảm bảo bởi các tài sản khác như vàng, kim loại quý, trái phiếu, ngoại tệ hoặc thậm chí tiền mã hóa như Bitcoin và Ethereum.
Nguồn gốc của giá trị tiền tệ
Giá trị của tiền tệ không phụ thuộc vào giá trị bản thân của nó, mà phụ thuộc vào khả năng trao đổi – tức là số lượng hàng hóa và dịch vụ mà nó có thể mua được với một đơn vị tiền tệ. Nói cách khác, giá trị của tiền tệ là ngược lại với giá của hàng hóa.
Chức năng của tiền tệ
- Làm thước đo giá trị
- Là phương tiện trao đổi
- Trở thành phương tiện thanh toán
- Chức năng tiền tệ thế giới.
Để có thể hoạt động đầy đủ chức năng của một loại tiền tệ, nó cần có những đặc điểm cơ bản sau:
- Tính lưu thông
- Tính dễ nhận biết
- Tính lâu bền, dễ vận chuyển
- Tính đồng nhất.
Nguồn gốc ra đời của tiền vàng
Trong quá khứ, người ta không sử dụng tiền để trao đổi hàng hóa, mà trực tiếp giao dịch hàng hóa với nhau. Tuy nhiên, khi xã hội phát triển và nhu cầu trao đổi hàng hóa ngày càng cao, việc trao đổi trực tiếp trở nên không tiện lợi, đặc biệt khi giao dịch diễn ra giữa các quốc gia. Hình thức trao đổi hàng hóa và tiền tệ trở nên không thuận tiện để di chuyển. Vì vậy, có nhu cầu tìm kiếm một vật ngang giá chung, tiện lợi và dễ di chuyển để sử dụng trong việc trao đổi.
Trước khi tiền giấy và đồng tiền kim loại ra đời, con người đã sử dụng rất nhiều vật phẩm khác nhau làm tiền, bao gồm cả những vật liệu không ngờ như vỏ ốc, lá cây thuốc lá. Ở một số nơi, người ta sử dụng cả răng cá mập làm một loại tiền trung gian, hoặc tiền có thể là những chiếc lông chim đầy màu sắc, những chiếc vỏ sò quý hiếm hoặc thậm chí những sợi lông cứng trên đuôi voi.
Chúng ta không biết chính xác người ta bắt đầu sử dụng đồng tiền kim loại từ khi nào, nhưng theo nhiều nghiên cứu, đồng xu đầu tiên được sản xuất từ đồng, sau đó là sắt. Vào khoảng năm 700 trước Công nguyên, vua Pheidon của Argos đã ra lệnh đúc tiền xu bằng bạc thay vì sắt. Tiền vàng đầu tiên được đúc tại vương quốc Lydia vào khoảng 600 trước Công nguyên. Ban đầu, tiền vàng được tạo thành thỏi, nhưng sau đó được đúc thành đồng xu với trọng lượng và tinh khiết nhất định. Do đó, chúng còn được gọi là tiền đúc.
Tại sao vàng có được vai trò tiền tệ?
Khám phá lý do khiến vàng được xem như một loại tiền tệ trên thế giới
Vàng là vật phẩm độc đáo trong lịch sử
Vậy tại sao vàng có được vai trò tiền tệ? Trong quá khứ, hàng hóa đã được sử dụng như tiền tệ và đều có giá trị và công dụng riêng của chúng. Vàng đã thống trị vai trò tiền tệ trong lịch sử và hệ thống thanh toán dựa trên vàng đã tồn tại đến thế kỷ 20. Vàng có giá trị cao do tính tinh khiết, không bị ăn mòn, ổn định và dễ nhận ra. Nhờ đó, vàng đã trở thành một phương tiện bảo toàn giá trị và một thước đo cho các hàng hóa khác. Vẻ ngoài đẹp và tính thẩm mỹ của vàng cùng với giá trị cao đã làm cho nó trở thành một loại hàng hóa đặc biệt và được chấp nhận rộng rãi trong việc làm tiền tệ khi giao dịch.
Vàng không phải là kim loại quý hiếm nhất trên thế giới, nhưng từ xa xưa, nhu cầu của xã hội về vàng đã tăng lên và khiến nó trở thành một hàng hoá hấp dẫn và được ưa chuộng.
Mặc dù vàng đóng vai trò tiền tệ khác nhau trong các xã hội khác nhau, nhưng tổng quan, vàng được coi là tiền tệ vì nó có nhiều ưu điểm vượt trội so với các hàng hoá khác.
Các tính chất lý hóa của vàng đáp ứng tiêu chuẩn thực hiện vai trò tiền tệ
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học là một bảng gồm 118 nguyên tố hóa học được sắp xếp theo thứ tự tăng dần số hiệu nguyên tử. Công trình nghiên cứu của kỹ sư hóa học Sanat Kumar từ Đại học Columbia giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vì sao vàng đã trở thành một vật liệu quý và được sử dụng trong suốt hàng ngàn năm qua.
Sanat Kumar đã khám phá và giải thích những thuộc tính đặc biệt của vàng
Tổng quan
Đầu tiên, các nguyên tố khí và chất lỏng như argon, heli, hydro, nitơ, oxy, flo và clo không thể được sử dụng làm tiền tệ vì chúng tồn tại dưới dạng khí hoặc chất lỏng ở điều kiện thông thường, không thể dễ dàng lưu trữ hoặc sử dụng.
Các nguyên tố nhóm Lantan và actinides có khả năng phân hủy và trở thành chất phóng xạ, gây nguy hiểm cho sức khỏe. Vì vậy, chúng không thích hợp để được sử dụng làm tiền tệ.
Kim loại kiềm và kiềm thổ có khả năng phản ứng mạnh, bốc cháy hoặc gặp rủi ro khác khi tiếp xúc với khí quyển. Do đó, chúng không thích hợp để làm tiền tệ.
Các kim loại chuyển tiếp không cháy và không độc hại, nhưng nhiều loại kim loại này không hiếm và có sẵn trong số lượng lớn trên Trái đất. Điều này làm giảm giá trị của chúng làm tiền tệ.
Nguyên tố tổng hợp và siêu hiếm như osmium, rutherfordium và nihonium không phổ biến và chỉ tồn tại trong số ít nguồn gốc. Việc sử dụng chúng làm tiền tệ sẽ rất khó khăn và không thực tế.
Sau khi loại trừ các nguyên tố trên, chỉ còn lại 5 kim loại quý: bạch kim, palladi, rhodi, bạc và vàng. Bạch kim mất màu theo thời gian và các kim loại quý khác cũng có nhược điểm riêng. Vàng là lựa chọn tốt nhất vì nó có điểm nóng chảy thấp, dễ uốn và không bị oxi hóa hay tác động xấu từ môi trường. Vàng đáp ứng tất cả các tiêu chí cần thiết để trở thành tiền tệ lý tưởng.
Ưu điểm của vàng
Một lý do khác trả lời cho câu hỏi tại sao vàng có được vai trò tiền tệ là vì vàng cũng không tan vào khí quyển, không bùng cháy. Thêm vào đó, vàng cũng không có hiệu ứng độc hại và không phát ra tia chiếu xạ cho người nắm giữ. Điều này làm cho vàng trở thành một vật liệu có giá trị và được sử dụng rộng rãi trong các nền văn minh từ lâu đến nay.
Vàng có thể khắc phục được mọi hạn chế của các nguyên tố khác và sở hữu những lý tính đặc biệt
Tính chất độc đáo của tiền vàng mà tiền giấy không có
Tiền vàng có chức năng quan trọng hơn tiền giấy vì nó có khả năng lưu trữ giá trị. Lượng vàng trên Trái đất là có hạn và chỉ khoảng 20% trữ lượng vàng chưa được khai thác. Vàng thường được lưu giữ trong các kho, quỹ hoặc két sắt vì nó được xem như một phương tiện để bảo toàn giá trị. Ngoài ra, vàng còn được sử dụng để tạo ra đồ trang sức và các vật phẩm trang trí khác, và việc này cũng có thể coi là một hình thức lưu trữ giá trị. Trái ngược với điều đó, các vật phẩm khác có thể thay đổi giá trị dựa trên sự biến đổi của nguồn cung và cầu.
Giá trị của vàng là gì? Lý do vàng trở thành hàng hóa đặc biệt
Vàng là hàng hóa đặc biệt
Tại sao vàng đóng vai trò tiền tệ còn do vàng có một đặc điểm độc đáo so với các hàng hóa khác, đó là giá trị của nó ở mọi nơi đều như nhau và luôn là tài sản có giá trị cao nhất. Nhờ đó, quá trình trao đổi và mua bán dần thuận tiện hơn so với quá khứ. Vàng cũng hấp dẫn nhà đầu tư vì tính bảo toàn giá trị của nó. Giá trị của vàng có xu hướng duy trì theo thời gian.
Ngoài ra, vàng ít chịu ảnh hưởng của năng suất lao động so với các hàng hóa khác. Giá trị của vàng ổn định vì năng suất lao động trong việc sản xuất vàng thường không thay đổi đáng kể, ngay cả khi áp dụng các tiến bộ kỹ thuật trong khai thác vàng. Điều này giúp tiền vàng có giá trị ổn định, điều này là rất quan trọng để nó có thể hoạt động tốt như một loại tiền tệ.
Giá trị của vàng
Có tính đồng nhất cao
Vàng có đặc điểm đồng nhất, đó là giá trị của nó không thay đổi ở mọi nơi, điều này rất thuận lợi trong việc đo lường và biểu hiện giá trị của các hàng hóa trong quá trình trao đổi. Điều hấp dẫn nhất của vàng là tính tinh khiết của nó, không bị ảnh hưởng bởi yếu tố hóa học như nhiệt độ, độ ẩm, oxy và hầu hết các chất ăn mòn. Hơn nữa, giá trị của vàng không thay đổi theo thời gian.
Dễ nhận biết
Vàng có những đặc điểm dễ dàng để nhận biết và định giá. Đầu tiên, màu vàng đặc trưng của nó là một đặc điểm quan trọng để nhận biết. Vàng cũng có độ dẻo cao, có thể uốn cong và làm dẻo mà không gãy. Ngoài ra, khi va chạm, vàng tạo ra âm thanh đặc trưng. Cuối cùng, khối lượng riêng của vàng khá lớn, điều này giúp phát hiện những cố gắng pha trộn vàng với các kim loại khác để tăng khối lượng. Tuy chỉ có một số ít các kim loại khác như osmium, iridium, bạch kim và volfram có khối lượng riêng cao hơn vàng, nhưng chúng đắt hơn hoặc gần bằng vàng và việc tạo hợp kim giữa vàng và volfram cũng khó và không hiệu quả.
Có thể chia nhỏ mà không mất giá trị
Một đặc điểm khác lý giải vì sao vàng được chọn làm tiền tệ là do tài sản này có thể chia nhỏ mà không ảnh hưởng đến giá trị của nó. Điều này cho phép người ta chế tạo và sử dụng vàng dễ dàng theo nhiều hình thức khác nhau như tiền xu, nén, thỏi, và trang sức. Vàng có tính dẻo cao nhất trong các kim loại, nên sau khi phân chia, nếu cần, có thể nấu chảy để tạo lại hình dạng ban đầu.
Đặc tính này của vàng có ý nghĩa quan trọng trong việc biểu hiện giá cả và giao dịch hàng hoá trên thị trường đa dạng. Vàng cũng có thể được lưu trữ trong thời gian dài và dễ dàng vận chuyển. Với trọng lượng nhỏ, một lượng vàng nhỏ có thể đại diện cho giá trị của một lượng hàng hoá lớn.
Tính bền vững
Khi xảy ra một thảm họa nào đó và tiền giấy cùng hệ thống tài chính không còn tồn tại, vàng sẽ là lựa chọn hàng đầu của chúng ta. Đôi khi, giá trị của đồng đô la Mỹ có thể suy yếu so với các loại tiền tệ khác, và điều này khiến mọi người tìm đến vàng như một tài sản an toàn. Điều này có thể tăng giá trị của vàng.
Vàng có thể được sử dụng như một phương tiện phòng ngừa lạm phát. Khi chi phí sinh hoạt tăng lên, giá trị của vàng thường tăng theo. Vàng được coi là một hình thức lưu trữ giá trị đáng tin cậy, do đó khi một đồng tiền mất giá, người ta thường khuyến khích mua vàng.
Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, giá trị của vàng thường tăng lên trong khi giá trị của các loại tài sản khác giảm. Điều này xảy ra khi mọi người lựa chọn giữ tiền mặt, và vàng là một lựa chọn an toàn trong giai đoạn đó.
Vàng giữ được giá trị của mình không chỉ trong những tình huống khủng hoảng kinh tế mà còn trong những thời điểm bất ổn về địa chính trị. Điều này làm cho vàng trở thành một tài sản ổn định và được tìm đến trong những thời điểm không chắc chắn về mặt chính trị.
Lý do gì khiến tiền vàng gặp khó khăn trong việc thực hiện vai trò tiền tệ?
Vàng ngày càng có giá trị cao hơn so với các hàng hóa khác
Tại sao chọn vàng làm tiền tệ lại trở nên khó khăn hơn? Vì giá trị tương đối của vàng so với các hàng hóa khác tăng lên và vì năng suất lao động trong ngành khai thác vàng không tăng theo tốc độ năng suất lao động chung của các ngành sản xuất hàng hóa khác.
Điều này làm cho giá trị của vàng trở nên quá lớn, không phù hợp để sử dụng như một phương tiện trao đổi chung trong một số lĩnh vực có giá trị trao đổi nhỏ, như mua bán dịch vụ hoặc hàng hóa tiêu dùng hàng ngày.
Khó khăn trong lưu thông lượng vàng lớn
Khi nền kinh tế phát triển và giao lưu hàng hóa ngày càng rộng, việc sử dụng tiền vàng trong lưu thông gặp những khó khăn rõ rệt. Thương nhân mua bán hàng hóa lớn sẽ gặp khó khăn trong việc vận chuyển và bảo quản vàng. Đặc biệt, khi giao dịch ở phạm vi rộng hoặc xuyên quốc gia, nguy cơ bị cướp bóc trên đường đi là một vấn đề nghiêm trọng và gây áp lực lớn cho các thương nhân.
Lượng cung vàng không đủ
Tại sao vàng được sử dụng làm tiền tệ không còn phổ biến như trước còn được lý giải bởi lượng cung vàng hạn chế. Đặc biệt khi sản xuất hàng hóa ngày càng phát triển và đa dạng, lượng vàng sản xuất và khai thác không đủ để đáp ứng nhu cầu tiền tệ của nền kinh tế. Điều này xảy ra do sự gia tăng quy mô và trình độ sản xuất, khiến khối lượng và chủng loại hàng hóa trao đổi tăng lên. Tuy nhiên, lượng vàng có sẵn không đủ để đáp ứng nhu cầu về phương tiện trao đổi trong nền kinh tế nói chung.
Nguồn cung hạn chế
Hiện nay, nguồn cung vàng trên thị trường bị hạn chế. Đa số vàng được cung cấp thông qua bán vàng từ kho của các ngân hàng trung ương trên toàn cầu. Theo Business Insider, tổng sản lượng vàng khai thác tính đến năm 2019 là khoảng 190.040 tấn.
Trong đó, khoảng 50% sản lượng vàng được sử dụng cho ngành trang sức, khoảng 20% vàng nắm giữ bởi các nhà đầu tư cá nhân, khoảng 17% được nắm giữ bởi các ngân hàng trung ương, và 13% được sử dụng trong các ngành công nghiệp khác như công nghệ hoặc nha khoa. Ngoài ra, việc khai thác vàng ngày càng khó khăn, mất từ 5 đến 10 năm để khai thác một mỏ vàng mới và đưa nó vào sản xuất.
Cầu vàng nhiều hơn
Trong những năm gần đây, các nền kinh tế mới nổi đã trở thành một lực đẩy cho nhu cầu vàng. Những quốc gia này đã nhận thức được giá trị vàng và sử dụng nó trong văn hóa của họ, ví dụ như sử dụng vàng làm đồ trang sức hoặc quà cưới. Ngoài ra, nhiều người dân cũng xem vàng là hình thức tiết kiệm hay đầu tư, và điều này đã dẫn đến sự tăng cao của nhu cầu tiêu thụ vàng.
Lãng phí tài nguyên
Người ta cho rằng việc sử dụng vàng như một loại tiền tệ để trao đổi là lãng phí nguồn tài nguyên, vì tài nguyên vàng là có hạn. Để áp dụng vàng như một loại tiền tệ, người ta cần hạn chế việc sử dụng vàng làm đồ trang sức hoặc trong trong những ngành công nghiệp dùng vàng như 1 loại nguyên liệu.
Việc sử dụng vàng làm tiền tệ hiện đang được giới hạn để tận dụng tối đa tài nguyên vàng
Tại sao vàng có được vai trò tiền tệ? Câu hỏi này đã được lý giải chi tiết qua bài viết. Có thể thấy, vàng đã giữ vai trò quan trọng trong lịch sử tiền tệ suốt nhiều thế kỷ. Từ thời cổ đại cho đến những năm 70 của thế kỷ 20, vàng đã được sử dụng làm tiền tệ và mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho nền kinh tế. Trên toàn thế giới, người ta luôn ưa chuộng và giữ vàng, và việc đầu tư vào vàng vẫn được coi là một hoạt động hấp dẫn trong cộng đồng trader toàn cầu. Người Việt cũng có truyền thống lưu giữ vàng từ lâu và việc đầu tư vào vàng vẫn rất phổ biến.
Hy vọng những chia sẻ vừa rồi sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về tại sao vàng có được vai trò tiền tệ và quan trọng như vậy. Chúc các bạn giao dịch thành công!
Tôi là Trang Thái Hùng – tác giả của những bài viết trên ForexDictionary, với kinh nghiệm hơn 5 năm trong lĩnh vực đầu tư tài chính tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc các kiến thức mà tôi đã tích luỹ được, vững kiến thức chọn được nơi đầu tư an toàn lợi nhuận khủng không còn là chuyện quá khó.
