Bong bóng Dotcom là gì? Hiểu về khủng hoảng bong bóng Dotcom

Bong bóng Dotcom là gì? Sự khủng hoảng của hiện tượng này đã tác động đến kinh tế Mỹ trầm trọng như thế nào? Tầm ảnh hưởng của bong bóng Dotcom không chỉ tác động trong nước mà còn lan rộng đến các nước có liên quan. Vậy hiện tượng bong bóng Dotcom thực chất là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thông tin chi tiết về bong bóng Dotcom qua bài viết bên dưới nhé!

Khái niệm Dotcom

Dotcom là một thuật ngữ được dùng để chỉ những công ty dùng mạng Internet cho nền tảng chính trong mọi hoạt động kinh doanh của công ty. Thuật ngữ Dotcom được bắt nguồn từ địa chỉ mạng URL nơi khách hàng sử dụng nhằm truy cập vào trang web. Chữ “com” trong Dotcom là viết tắt của từ commercial nghĩa là thương mại và từ “dot” là cách gọi trong tiếng Anh của dấu “.”

Thuật ngữ Dotcom được phát triển mạnh mẽ từ năm 1995 khi những cá nhân và tổ chức dùng để đăng ký số lượng lớn tên miền “.com”. Cho đến năm 2002, Internet đã chứng kiến và trải qua một đợt bùng nổ của thời kỳ bong bóng Dotcom.

Dotcom chính là “.com” trong địa chỉ mạng hay sử dụng

Khái niệm bong bóng Dotcom

Bong bóng Dotcom hay Dotcom Bubble được giải thích là bong bóng của thị trường chứng khoán nước Mỹ và xảy ra trong thập niên 90. Ở thời điểm đó, những cổ phiếu của các công ty khởi nghiệp, công ty công công nghệ cao sử dụng tên miền “.com” để hoạt động trên Internet đã bị đầu cơ một cách quá mức dẫn đến sự sụp đổ.

Hiện tượng bong bóng Dotcom đã góp phần chung với các yếu tố khác thúc đẩy sự thịnh vượng của nền kinh tế Mỹ trong những năm cuối thập niên 90 – thời điểm còn được gọi là “nền kinh tế mới”. Tuy nhiên đã có nhiều chuyên gia cho rằng hiện tượng bong bóng Dotcom này lại là “sự thịnh vượng bất thường”.

Nguồn gốc của hiện tượng bong bóng Dotcom được quy về sự ra đời của World Wide Web (WWW) vào năm 1989. Sự xuất hiện của WWW đã đánh dấu một kỷ nguyên mới của những công ty khởi nghiệp dựa trên công nghệ và Internet vào các năm 1990, đồng thời đẩy mạnh đà tăng trưởng cho đến khi thập kỷ này kết thúc. Trong thời gian đó, sự chú ý của đông đảo nhà đầu tư và giới truyền thông dồn vào những công ty Dotcom đã tạo ra một hiệu ứng bong bóng Dotcom khổng lồ. 

Năm 2002, mạng Internet đã trải qua một đợt bùng nổ khi chứng kiến số lượng khủng nhà đầu tư và công ty tham gia đầu tư cổ phiếu và tiền vào những công ty Internet này đến khi chúng phá sản. Sau sự việc trên, những công ty có thể trụ lại là những công ty duy trì sự phát triển ổn định và thậm chí định giá lên đến vài tỷ đô la cho đến thời điểm hiện tại.

Bong bóng Dotcom và sự kiện tại Mỹ những năm 1990

Bong bóng Dotcom vào những năm 1990 tại Hoa Kỳ được xem là sự kiện có tầm ảnh hưởng mạnh mẽ đối với nền kinh tế trên toàn cầu. Hãy cùng tìm hiểu về hiện tượng bong bóng Dotcom là gì?

Bong bóng Dotcom đã gây tác động lớn với kinh tế thế giới những năm 1990

Hoàn cảnh và sự phát triển của bong bóng Dotcom tại Mỹ

Bong bóng Dotcom được biết đến là bong bóng kinh tế có sự tác động lớn đến với giá cổ phiếu liên quan trong ngành công nghệ vào những năm 1990 – 2000 tại Hoa Kỳ. Sự kiện khủng hoảng bong bóng Dotcom đã bị kích hoạt và nguyên nhân được cho là do sự thổi phồng của ngành công nghiệp Internet mới.

• Ngành công nghiệp Internet lớn mạnh vào cuối những năm 90 khi máy tính trở thành một công cụ không thể thiếu trong cuộc sống, do đó yêu cầu truy cập vào Internet cũng ngày càng tăng theo. Năm 1995, công ty Microsoft đã ra mắt hệ điều hành Windows 95 có những cải tiến vượt bậc hơn so với phiên bản 3.1. Những công ty đã cạnh tranh để tạo ra phần cứng của máy tính và làm cho giá thành của chúng bị giảm đi mạnh. Từ đó tạo điều kiện cho máy tính cá nhân trở nên phổ biến hơn trong cuộc sống.
• Sau đó, trình duyệt Internet Netscape đã cho ra đời phiên bản thứ 4 và mở ra một kỷ nguyên mới cho lĩnh vực thương mại điện tử và khai thác nguồn sức mạnh của hệ thống thông tin quản lý.
• Công ty Netscape đã tiến hành IPO vào tháng 8 năm 1995 với giá của mỗi cổ phiếu là $58.25 sau khi phiên giao dịch đầu tiên kết thúc. Trong suốt năm 1995, vào cuối mỗi quý công ty Netscape đều ghi nhận giá trị tăng lên gấp hai lần và đây cũng là thời điểm đánh dấu bong bóng Dotcom lần đầu đầu tiên.
• Nhận được nguồn đầu tư một cách dễ dàng và dồi dào, trị giá của cổ phiếu công ty đã tăng một cách chóng mặt. Giá trị được ghi nhận trên sàn NASDAQ thay đổi và đạt nhiều đỉnh cao, lên đến 5000 điểm trong năm 2000.
• Những công ty công nghệ đã tung ra thị trường chứng khoán trong đợt IPO và thu về lợi nhuận ở mức giá khổng lồ. Giá cổ phiếu đã nhiều lần tăng nhanh một cách chóng mặt, nhiều nhà đầu tư đã đánh giá đây là một xứ sở thần tiên mà ai cũng có thể dễ dàng bắt đầu kiếm tiền.

Cổ phiếu của công ty công nghệ trở thành miếng “mồi” ngon của nhiều nhà đầu tư

Hiện tượng bong bóng Dotcom vỡ

Dấu hiệu của hiện tượng vỡ bong bóng

• Đầu năm 2000 thế giới đã chứng kiến sự cố máy tính Y2K – đây được xem là lỗi thiên niên kỷ đã xảy ra cùng với những chỉ số khác như chi phí xây dựng tăng 35%, sản lượng thiết bị doanh nghiệp tăng đến 74% trong khi đó hàng hóa tiêu thụ chỉ nằm ở mức 18%. Từ những chỉ số trên, FED đã nhìn ra vấn đề khi nền kinh tế Hoa Kỳ đang tăng trưởng nhanh một cách quá mức nên đã nhanh chóng tăng mức lãi suất ngân hàng với kỳ vọng kìm hãm đà tăng lại. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư đã bắt đầu có sự nghi ngờ về những công nghệ “thần kỳ” mà họ đã bỏ tiền.
• Hậu quả là nhiều công ty công nghệ đã rơi vào nguy cơ phá sản vì không có khả năng trả đủ lãi vay của ngân hàng.
• Ngày 10 tháng 3 năm 2000, theo chỉ số của sàn NASDAQ đã ghi nhận 5048.62 điểm và cao gấp khoảng 200 lần của chỉ số P/E trên thực tế. Bong bóng Dotcom đã đạt mức cực thịnh khi cùng thương thụ sáp nhập vào hai gã khổng lồ lúc bấy giờ là AOL và Time Warner với trị giá 165 tỷ USD. Vụ sáp nhập này được đánh giá là một trong những thỏa thuận tệ nhất lịch sử.
• Ngày 13 tháng 3 năm 2000, chính phủ nước Nhật Bản đã ra thông báo đất nước này chính thức rơi vào trạng thái khủng hoảng tài chính. Kể từ đó, nền tài chính của toàn cầu cũng liên tục đưa ra tin xấu.
• Vụ kiện tụng của Microsoft tại Mỹ trong việc chống sự độc quyền không mang về kết quả thuận lợi và công ty này đã phải chi trả khoảng tiền lớn để đền bù. Qua đó đã tác động trực tiếp đến giá trị cổ phiếu và chỉ số trên sàn NASDAQ.

Bong bóng Dotcom chính thức vỡ vào năm 2000

Bong bóng Dotcom chính thức nổ tung

• Bài báo mang tên “Burning Fast” của tác giả Barron’s – một tổ chức tài chính lớn của Hoa Kỳ đã phơi bày tình trạng các công ty Dotcom. Họ chỉ ra rằng những công ty này đang gánh chịu mức lỗ và gần như là không có khả năng sinh lời trong tương lai gần và thậm chí, công ty Dotcom có thể rơi vào tình trạng hết vốn. Các thông tin này đã làm cho quả bong bóng Dotcom căng phồng đột ngột bùng nổ.
• Những công ty lớn nhanh chóng bắt đầu đặt lệnh bán cổ phiếu của chính họ để chốt lời, gây ra hệ quả là các nhà đầu tư cũng báo tháo để chốt lời và cắt lỗ. Hiện tượng này đã gây ra làn sóng Panic Selling ảnh hưởng tới thị trường chấn động mạnh mẽ. Lần lượt các nhà đầu tư nhanh chóng tháo chạy và rút toàn bộ nguồn vốn khỏi các công ty Dotcom khi họ cho rằng không còn phương án nào để thu về lợi nhuận trong tương lai đối với các công ty trên.
• Giá cổ phiếu rơi vào tình trạng giảm mạnh trong khi ngân hàng lại tăng mức lãi suất với số tiền cho vay đã làm cho vốn hóa của những công ty Dotcom giảm sâu. Cụ thể các công ty như Cisco, Yahoo, Netscape đã mất đến 75-98% nguồn vốn và nhiều công ty khác phải tuyên bố phá sản khi không còn nguồn vốn để tiếp tục kinh doanh.
• Theo ước tính đã có hơn 1.75 nghìn tỷ USD rơi vào trạng thái biến mất khỏi thị trường. Sàn NASDAQ đã chứng kiến mức giảm sát mốc 1000 vào năm 2002 (khoảng 77%) – là mức giảm điểm lớn thứ tư của lịch sử. Lúc này các công ty Dotcom được ví như quân cờ Domino khi lần lượt sụp đổ trong đó có cả những công ty từng được định giá lên đến hàng trăm tỷ USD giờ như một công ty rác.

Sự kiện nổ bong bóng Dotcom đã gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế Hoa Kỳ, thêm vào đó cuộc khủng bố vào ngày 11 tháng 9 đã làm cho đất nước rơi vào tình cảnh khủng hoảng sâu hơn. Theo ước tính, gần 400.000 công việc trong lĩnh vực IT đã biết mất khi hầu hết các công ty lần lượt tuyên bố phá sản. Kể ra những công ty Blue Chip cũng đã bay mất 80% giá trị vốn hóa và bong bóng Dotcom chính thức vỡ tan. Những công ty còn trụ lại như Amazon, eBay, Priceline, chỉ số NASDAQ đã phải gồng mình hơn 15 năm sau đó mới có thể ổn định được hoạt động kinh doanh.

Ảnh hưởng của bong bóng Dotcom lên nền kinh tế Mỹ

Hiện tượng bong bóng Dotcom đã gây ra khủng hoảng nghiêm trọng trong nền kinh tế Mỹ trong thời điểm đó dù cho những công ty này đã mở ra một kỷ nguyên mới cho nền kinh tế toàn cầu vào những năm 1990. Giá trị của những công ty Dotcom tăng một cách mẽ và vượt xa các ngành công nghiệp khác trong cùng thời kỳ. Trên thực tế, những doanh nghiệp Internet thường có rất ít tài sản vật chất tuy vậy chúng đã được định giá rất cao khi giao dịch trên thị trường chứng khoán.

Dù cho những công ty đã không ghi nhận lợi nhuận một cách chính xác và cụ thể, chúng vẫn được một số lượng lớn vốn đầu tư từ các nhà đầu tư với kỳ vọng phát triển của ngành công nghệ. Theo ghi nhận, đã có rất nhiều công ty thuộc hình thức Dotcom chỉ quan tâm đến mức độ nhận diện thương hiệu và tốc độ tăng trưởng. Việc đạt được giá trị cao trên thị trường chính là mục tiêu hàng đầu của những công ty này bất chấp vấn đề công ty bán sản phẩm rất ít.

Hiện tượng nổ bong bóng Dotcom đã gây ra suy thoái kinh tế Mỹ

Sau khi bong bóng Dotcom vỡ tan, những công ty Internet đã bắt đầu công bố vấn đề thiếu hụt lợi nhuận, tình trạng bán tháo, sự rút vốn đầu tư của các nhà đầu tư sang những công cụ tài chính khác và sự sụt giảm của giá trị cổ phiếu. Một lượng lớn những khoản đầu tư đều bị mất đi, từ đó đã diễn ra cuộc suy thoái kinh tế ở Mỹ và những quốc gia có liên quan.

Mặc dù sự sụp đổ các công ty của hiện tượng nổ bong bóng là rất lớn, nhưng cho đến thời điểm hiện tại vẫn đang ghi nhận các công ty đã duy trì hoạt động và phát triển một cách mạnh mẽ.

Những công ty điển hình trong bong bóng Dotcom là gì?

Một website chuyên bán sản phẩm dành cho thú cưng có tên là Pets.com đã không thể trụ được sau hiện tượng vỡ bong bóng Dotcom dù đã bỏ ra hơn 2 triệu USD cho suất quảng cáo tại Super Bowl. Theo ghi nhận, giá cổ phiếu của công ty này đạt 14 USD/cổ phiếu vào đầu năm 2000, nhưng lại báo lỗ ở mức 147 triệu USD. Sự chênh lệch này đã khiến cho giá trị cổ phiếu của công ty giảm mạnh chỉ còn 1 USD và buộc phải phá sản sau đó.

Đi ngược với số đông tiêu cực, Amazon.com là một trong số ít những công ty có thể sống sót và trụ vững cho đến ngày hôm nay. Mức giá bán lần đầu tiên rơi vào khoảng trung bình là $1/cổ phiếu và đã tăng lên gần $5/cổ phiếu vào năm 1997. Cho đến đầu tháng 1 năm 1998, giá trị cổ phiếu của công ty Amazon đã tăng vượt trội lên tới $92 và ghi nhận $100 trong năm 1999.

Sau hiện tượng bong bóng Dotcom vỡ, giá trị của phiếu của Amazon ghi nhận giảm sâu kỷ lục khi chỉ còn $6-7/cổ phiếu. Phải mất thời gian gần 10 năm sau đó, năm 2010, cổ phiếu Amazon mới ghi nhận sự tăng trưởng trở lại và có thời điểm đạt mức $3000/cổ phiếu trong năm 2020. Hiện tại, công ty Amazon vẫn là một trong những công ty có tốc độ tăng trưởng bền vững và vẫn duy trì trong danh sách những công ty tỷ đô.

Kinh nghiệm rút ra từ hiện tượng bong bóng Dotcom

Đối với cá nhân nhà đầu tư

Mỗi cá nhân hãy luôn ghi nhớ rằng không thể chỉ quan tâm đến triển vọng tăng trưởng mà các yếu tố về giá trị cơ bản và lợi nhuận của doanh nghiệp cũng cần lưu ý không kém. Vấn đề đánh giá kỹ thuật cũng dần đóng vai trò quan trọng hơn và kéo theo đó là sự tập trung vào việc kinh doanh bền vững cũng trở thành yếu tố cốt yếu. Những doanh nghiệp cần có khả năng duy trì hoạt động kinh doanh trong một thời gian dài và có thể sinh lời, không thể chỉ trông cậy vào tăng trưởng ngắn hạn. Từ đó mà các nhà đầu tư đã dời sự quan tâm của họ về những lĩnh vực và doanh nghiệp có cơ sở tài chính ổn định, vững mạnh và có thể sinh lời.

Kiểm soát rủi ro là điều thiết yếu, mỗi nhà đầu tư cá nhân cần phải đề cao sự cảnh giác đối với những công ty mới niêm yết, đặc biệt là những công ty trong lĩnh vực công nghệ để tránh hiện tượng bong bóng Dotcom. Nhà đầu tư cần phải có sự đánh giá cẩn thận về mặt kỹ thuật và nền tảng kinh doanh của doanh nghiệp.

Vụ nổ bong bóng Dotcom chính là tiếng chuông cảnh báo các nhà đầu tư trong việc quản lý kỳ vọng của mình. Đôi khi, sự kỳ vọng quá cao có thể sẽ dẫn đến hiện tượng thị trường mất sự cân bằng. Đồng thời, bong bóng Dotcom đã góp phần thúc đẩy những nhà lập pháp thay đổi cũng như cải thiện quy định, những luật lệ liên quan đến những vấn đề niêm yết công khai và việc quảng bá tài chính để có thể bảo vệ nhà đầu tư, người tiêu dùng.

Quản lý kỳ vọng là yếu tố quan trọng nhất đối với các nhà đầu tư

Đối với doanh nghiệp

Các doanh nghiệp được khuyến khích xây dựng một mô hình kinh doanh với khả năng sinh lời trong khoảng thời gian dài thay vì cứ kỳ vọng vào tiềm năng tăng trưởng trong ngắn hạn. Đặc biệt lưu ý đến vấn đề tối ưu hóa hiệu quả hoạt động và lợi nhuận doanh nghiệp thu được. Những quy trình kinh doanh của doanh nghiệp nên được tối ưu hóa để có thể đảm bảo hiệu suất và lợi nhuận cao.

Doanh nghiệp cần phải xem xét những nguồn thu nhập phụ bên ngoài để có thể đảm bảo tính ổn định trong tổng doanh thu. Chất lượng quản lý cũng đóng một vai trò then chốt trong sự thành công của một doanh nghiệp. Để có được điều này, doanh nghiệp cần phải đảm bảo nguồn nhân lực có chuyên môn, đội ngũ quản lý có kinh nghiệm dày dặn, làm việc hiệu quả, và có khả năng ứng biến với những thách thức và biến động bên ngoài.

Doanh nghiệp cần theo dõi và đánh giá về xu hướng công nghệ và thị trường đang diễn ra, đây là tiền đề quan trọng để doanh nghiệp dễ dàng thích nghi với sự thay đổi. Sự linh hoạt và sẵn sàng thích nghi với những biến đổi mới sẽ góp phần duy trì hoạt động kinh doanh của nghiệp. Hãy luôn đảm bảo chi phí đã được kiểm soát một cách chặt chẽ, sử dụng hiệu quả và hợp lý là điều vô cùng quan trọng. Doanh nghiệp có thể giảm áp lực tài chính bằng cách tối ưu hóa quy trình sản xuất và giám sát nguồn nguyên vật liệu sử dụng.

Một trong những yếu tố quan trọng không kém chính là sức mạnh đến từ thương hiệu. Một thương hiệu uy tín trong mắt khách hàng sẽ là chìa khóa để doanh nghiệp giữ chân khách hàng cũ và thu hút khách hàng mới. Để làm được điều này, chất lượng sản phẩm/dịch vụ doanh nghiệp là điều cốt yếu. Các công ty cần áp dụng các chiến lược tài chính một cách bài bản, không thể bỏ qua sự ổn định và bền vững trong tài chính mà tập trung vào thu hút đầu tư. Trong mọi quyết định mở rộng quy mô doanh nghiệp, cần phải có sự đánh giá thận trọng để chắc chắn rằng sự mở rộng này không gây ra tác động đến tình hình tài chính chung.

Tóm lại sau khi đã hiểu được bong bóng Dotcom là gì và tính nghiêm trọng trong các vụ nổ bong bóng Dotcom qua bài viết trên. Hy vọng rằng bản thân độc giả đã có cho mình những kiến thức cơ bản trong quá trình tham gia đầu tư. Hãy luôn cẩn trọng trước mọi quyết định và tuyệt đối không được đặt kỳ vọng quá mức ở bất kỳ tài sản nào.

Xem thêm:

Bóc mẽ về sự thật của Tessline có lừa đảo không

MetaTrader 4 có lừa đảo không? Có thực sự uy tín không?

Trang Thái Hùng

Tôi là Trang Thái Hùng – tác giả của những bài viết trên ForexDictionary, với kinh nghiệm hơn 5 năm trong lĩnh vực đầu tư tài chính tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc các kiến thức mà tôi đã tích luỹ được, vững kiến thức chọn được nơi đầu tư an toàn lợi nhuận khủng không còn là chuyện quá khó.