Private Equity là gì? Sự phát triển ổn định của nền kinh tế và môi trường chính trị lạc quan đã làm nổi bật sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các quỹ đầu tư tư nhân (Private Equity – PE Fund). Các quỹ Private Equity không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp vốn cho doanh nghiệp, mà còn góp phần vào nhiều khía cạnh khác của hoạt động kinh doanh như quản trị, sáng tạo ý tưởng, xây dựng mối quan hệ và chia sẻ kinh nghiệm. Vậy Private Equity là gì? Các bạn hãy cùng sanforex tìm hiểu thông qua bài viết sau nhé!
Tìm hiểu quỹ đầu tư tư nhân – Private Equity là gì?
Quỹ Đầu tư Tư nhân (hay còn gọi là Private Equity hoặc PE Fund) là một dạng quỹ chuyên đầu tư vốn vào các doanh nghiệp tư nhân hoặc các công ty công cộng và chuyển đổi chúng thành các doanh nghiệp tư nhân.
Thời gian đầu tư thường diễn ra trong khoảng từ 3 đến 7 năm. Sau thời gian đầu tư này, quỹ Private Equity sẽ rút vốn và thu lợi nhuận về.
Mục tiêu đầu tư của các quỹ PE khác biệt so với nhà đầu tư chiến lược. Các quỹ này thường tìm kiếm cơ hội đầu tư ngắn hạn với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận, không như nhà đầu tư chiến lược (strategic investor) thường có chiến lược đầu tư dài hạn và tìm kiếm sự kết hợp hiệu quả (synergy) với doanh nghiệp mà họ đầu tư vào.
Tại thị trường Việt Nam, các quỹ PE thường nhắm đến các công ty có tiềm năng tăng trưởng tốt (growth strategy), hoặc các doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính và cần hỗ trợ về vấn đề quản trị (distressed investment strategy).
Hầu hết các quỹ PE tại Việt Nam thường chỉ đầu tư vào cổ phần thiểu số của các doanh nghiệp, với mức đầu tư thông thường dao động từ 5 đến 50 triệu USD.
Ưu điểm của Private Equity là gì?
PE có đội ngũ nhân sự với chất lượng cao
Làm việc trong lĩnh vực Private Equity không chỉ là một công việc mơ ước với nhiều nhà tài chính. Lý do là ngoài những khoản lương thưởng, phúc lợi hậu hĩnh, PE còn thu hút nhân sự bởi tính thú vị đặc biệt của nó.
Để thành công trong lĩnh vực này, người làm việc cần phải có kiến thức sâu rộng và kinh nghiệm đa ngành, từ tài chính, chiến lược, marketing, đến vận hành và quản lý nhân sự,…
Tại sao Private Equity lại đặc biệt cần những nhân sự có chất lượng cao như vậy?
Câu trả lời là bởi vì công việc trong lĩnh vực này đòi hỏi một đội ngũ nhân sự có khả năng đáp ứng và thích nghi với môi trường công việc đặc thù và có khả năng tạo ra lợi nhuận cao.
Trên thực tế, tỷ suất sinh lời từ các khoản đầu tư của các quỹ Private Equity thường cao hơn đáng kể so với các hình thức đầu tư khác.
Sự an toàn thông tin của Quỹ Private Equity
Quỹ Private Equity thường đi kèm với mức độ bảo mật cao, cả từ phía người bán và người mua.
Vào đầu năm 2018, thông tin về việc quỹ Mekong Enterprise Fund II, do Mekong Capital quản lý, thoái một phần vốn khỏi Thế Giới Di Động và thu về khoản lãi gần 11 lần đã trở nên phổ biến rộng rãi trên các mặt báo.
Các thông tin như vậy thường được phân tán và không được công bố rộng rãi, điều này khiến chúng ta gần như không thể biết được chi tiết về các hoạt động đầu tư của các quỹ Private Equity.
Do đó, chúng ta có thể thấy được đầu tư Private Equity thường đi kèm với mức độ bí mật cao, đặc biệt là trong việc chia sẻ thông tin.
Lý do là bởi đối tượng mục tiêu là các doanh nghiệp tư nhân, các công ty chưa niêm yết, quỹ Private Equity thường thực hiện các giao dịch như góp vốn vào các công ty TNHH hoặc mua trái phiếu chuyển đổi.
Vì không phải tuân thủ các yêu cầu công bố thông tin như các công ty niêm yết, các thương vụ Private Equity thường được thực hiện dưới sự bảo mật cao.
Những giao dịch này thường có giá trị lớn và có thể tạo ra thay đổi mang tính nhảy vọt không chỉ ở cấu trúc mà còn ở chiến lược, hướng phát triển của doanh nghiệp trong tương lai.
Ngoài ra, các quỹ Private Equity thường tham gia vào các hoạt động mua lại các công ty có tiềm năng nhưng đang gặp khó khăn như một hình thức M&A.
Vì vậy, việc bảo mật thông tin là cực kỳ quan trọng để thực hiện thành công các hoạt động này. Thậm chí, một số quỹ Private Equity còn giữ bí mật cả về thông tin đầu tư, khiến những nhà đầu tư chỉ biết họ đang làm việc với quỹ mà không biết nguồn vốn đầu tư của họ đang được đầu tư vào công ty nào.
“High risk, high return” – Lợi nhuận cao đi kèm với rủi ro cao
Với một loại hình đầu tư như quỹ Private Equity, nơi mà tỷ suất sinh lời thường cao thì cũng đồng nghĩa với rủi ro đi kèm cũng tăng lên theo.
Có những thương vụ Private Equity đã đầu tư một lượng lớn vốn vào các công ty thực phẩm cao cấp, với những thông tin công bố ban đầu rất ấn tượng. Tuy nhiên, sau đó, những công ty này lại gặp khó khăn và suy thoái. Chỉ sau khi điều tra, ta mới biết rằng quỹ đầu tư đang phải đối mặt với các thách thức lớn, và họ đã phải đưa các nhân sự chủ chốt vào ban quản lý để cố gắng duy trì và điều hành công ty. Kết quả cuối cùng là thương vụ đầu tư này đã thất bại.
Ví dụ khác, sau 6 năm hợp tác, vào cuối năm 2009, SK Telecom đã phải rút lui khỏi S-Phone Việt Nam do lợi nhuận thấp và tốc độ phát triển thị trường thuê bao chậm. DDuojc biết trước đó, họ đã đầu tư khoảng 150 triệu USD vào dự án này.
Thậm chí, ngay cả một tổ chức đầu tư Private Equity có uy tín và kinh nghiệm như Mekong Capital cũng đã rút vốn khỏi Công ty Cổ phần Mai Sơn sau hơn hai năm tham gia góp vốn.
Chính vì điều này, ở một số quốc gia, đã có các quy định cụ thể về điều kiện cần có của nhà đầu tư trước khi họ có thể tham gia đầu tư vào các quỹ Private Equity. Nguyên nhân chính là để giảm thiểu rủi ro từ việc thiếu thông tin, đồng thời tăng cường minh bạch trong việc chia sẻ thông tin.
Từ đó, một lợi thế rõ ràng xuất hiện cho các quỹ Private Equity. Họ có thể đầu tư thất bại ở nhiều thương vụ, nhưng chỉ cần một doanh nghiệp mà họ đầu tư có thể phát triển mạnh mẽ và tạo ra lợi nhuận lớn, thì đó sẽ được xem là một thành công rực rỡ của họ.
Cơ cấu quá trình đầu tư của Private Equity như thế nào?
Chúng ta đã tìm hiểu được khái niệm của Private Equity. Vậy chu trình đầu tư của quỹ đầu tư tư nhân là gì? Một chu trình đầu tư của quỹ PE thường bắt đầu bằng việc tìm kiếm thương vụ đầu tư (deal sourcing), cấu trúc thương vụ đầu tư đó (deal structuring)… và kết thúc quy trình với bước thoái vốn và thực hiện lợi nhuận từ đầu tư (exit strategy).
Tìm kiếm và cấu trúc thương vụ từ những doanh nghiệp tiềm năng
Mặc dù Việt Nam có hàng trăm nghìn doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ, nhưng trong số đó, chỉ có một phần ít là thực sự có tiềm năng và phát triển.
Thậm chí khi đã tìm ra các doanh nghiệp có tiềm năng đáng đầu tư, các tổ chức đầu tư thường phải đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình xây dựng cấu trúc và điều kiện thương vụ.
Đầu tiên là vấn đề quản lý điều hành và quyền sở hữu
Một trong những thách thức đầu tiên là liên quan đến quản lý và quyền sở hữu trong doanh nghiệp. Thực tế cho thấy đa số chủ doanh nghiệp vẫn giữ quan điểm rằng họ là “ông chủ” và chưa sẵn lòng chấp nhận sự can thiệp từ một bên thứ ba.
Việc phải chia sẻ quyền sở hữu với một đối tác mới thường khiến nhiều chủ doanh nghiệp phải suy nghĩ kỹ lưỡng khi tìm kiếm các nhà đầu tư chiến lược. Họ cũng thường không muốn chia sẻ quyền lãnh đạo hoặc thay đổi cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp nếu điều này không khiến lợi ích cá nhân của họ tăng lên.
Do đó, một trong những bước quan trọng và phức tạp nhất của một tổ chức đầu tư khi đặt tiền vào một doanh nghiệp là phải đánh giá khả năng và tính trung thực của người lãnh đạo doanh nghiệp đó.
Nếu người lãnh đạo không thể xây dựng niềm tin đối với nhà đầu tư, không sẵn lòng thể hiện sự thiện chí trong việc thay đổi và chia sẻ quyền lãnh đạo, họ sẽ không có khả năng thu hút các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực có mức rủi ro cao như vậy.
Ngoài ra, một trở ngại không nhỏ khác đối với việc hai bên hợp tác là vấn đề kỹ thuật, đặc biệt là trong lĩnh vực báo cáo tài chính
Kết quả của việc sử dụng hệ thống quản lý tài chính không chuyên nghiệp và không chuẩn hóa thường là sự hiện diện của các báo cáo tài chính lộn xộn, không rõ ràng và chứa đựng những thông tin quan trọng bị loại trừ không thể sửa đổi.
Điều này khiến cho các nhà đầu tư chuyên nghiệp, đặc biệt là các quỹ đầu tư Private Equity, gặp khó khăn khi phải đàm phán và thỏa thuận về những vấn đề kỹ thuật như vậy khi cam kết đầu tư vào một doanh nghiệp.
Trong lĩnh vực đầu tư Private Equity, ngoài việc tham gia vào hội đồng quản trị, thường thì các tổ chức đầu tư sẽ đảm nhiệm vai trò chủ động trong việc điều hành hoạt động kinh doanh hàng ngày của doanh nghiệp.
Mekong Capital là một ví dụ điển hình cho điều này. Các nhân sự mà Mekong Capital cử tham gia vào hoạt động điều hành thường có kinh nghiệm chuyên môn rõ ràng trong các lĩnh vực như tổ chức bán hàng hoặc sản xuất.
Khi truy cập vào trang web của quỹ đầu tư này, chúng ta dễ dàng nhận thấy rằng họ còn hỗ trợ các công ty mà họ đầu tư thông qua việc tuyển dụng nhân sự cấp cao. Bên cạnh các lợi ích cơ bản từ việc huy động vốn để mở rộng hoạt động kinh doanh thì đây cũng được xem là những giá trị gia tăng đáng kể mà các quỹ đầu tư mang lại cho doanh nghiệp.
Chiến lược thoái vốn khỏi doanh nghiệp
Tìm kiếm cơ hội đầu tư, xác định mức giá đầu tư… là những thách thức không dễ dàng, nhưng cũng mới chỉ là một phần của quá trình đầu tư Private Equity. Trong mỗi thương vụ đầu tư, việc xác định chiến lược thoái vốn (exit strategy) là một yếu tố cực kỳ quan trọng.
Điều này đặc biệt được chú trọng ở các thị trường mới nổi như Việt Nam, nơi tính thanh khoản của các khoản đầu tư vẫn chưa ổn định hoàn toàn.
Các phương án thoái vốn cho các khoản đầu tư này có thể bao gồm:
- Bán phần vốn góp cho một tổ chức hoặc nhà đầu tư khác.
- Thực hiện chiến lược IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng) hoặc niêm yết cổ phiếu của công ty đó trên sàn chứng khoán.
Qua đó, ta có thể thấy rằng Private Equity đem lại tiềm năng sinh lợi cao, nhưng cũng đi kèm với những rủi ro không hề nhỏ. Điều này đòi hỏi các tổ chức đầu tư phải tiến hành nghiên cứu kỹ lưỡng về môi trường đầu tư, lĩnh vực mà doanh nghiệp kinh doanh cũng như bản chất, sức mạnh nội tại của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, việc thu hút các tổ chức đầu tư Private Equity chuyên nghiệp mang lại lợi ích lớn, nhưng việc tận dụng được sức mạnh của đối tác chiến lược cũng là một điều cần được xem xét kỹ lưỡng.
Các doanh nghiệp thu hút vốn từ các quỹ Private Equity sẽ có những lợi ích gì?
Với mục tiêu chính yếu là tối đa hóa lợi nhuận, việc hợp tác với các quỹ Private Equity thường làm cho nhiều doanh nghiệp lo lắng về sự bền vững của giá trị mà các quỹ này có thể mang lại.
Sau những trường hợp như Ba Huân – Vinacapital hay The KAfe – Cassia Investments, một số người đã nghĩ rằng các quỹ Private Equity thực hiện việc “hút máu” hoặc thậm chí là chiếm đoạt quyền sở hữu của doanh nghiệp thay vì hỗ trợ doanh nghiệp để xây dựng những giá trị cốt lõi cho họ.
Tuy nhiên, quan điểm này là không đúng. Các quỹ Private Equity (PE) khi được nhìn nhận một cách khách quan cũng có những đóng góp quan trọng vào sự thành bại của doanh nghiệp.
Thông qua việc đầu tư tiền vào các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ mà thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn từ các nguồn truyền thống thì các quỹ PE giúp các doanh nghiệp nhanh chóng tăng cường nguồn lực tài chính để mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh.
Hơn nữa, các quỹ Private Equity cũng đóng góp vào việc cải thiện cách thức quản lý và vận hành của doanh nghiệp.
Điều này đến từ sự có mặt của đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong nhiều lĩnh vực tại các quỹ PE, có thể tư vấn cho doanh nghiệp về chiến lược kinh doanh, công nghệ quản lý, xây dựng thương hiệu cũng như cải tiến sản phẩm,…
Với mối quan hệ mạnh mẽ, các quỹ cũng giúp doanh nghiệp tiếp cận với các đối tác, khách hàng lớn và nguồn nhân lực tiềm năng.
Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp không chỉ tìm đến các quỹ PE vì vốn mà còn vì sự hỗ trợ này trong việc tạo ra các giá trị gia tăng. Ví dụ, Thế Giới Di Động là một trường hợp điển hình: sự tham gia của Mekong Capital đã giúp công ty thay đổi cách thức quản lý và thành công xây dựng mô hình bán lẻ như ngày nay.
Vậy, nếu doanh nghiệp có ý định thu hút vốn đầu tư từ các quỹ Private Equity, họ cần chú ý đến điều gì?
Những điểm cần chú ý khi gọi vốn từ các quỹ Private Equity mà doanh nghiệp cần biết
Do là các nhà đầu tư chuyên nghiệp nên các quỹ Private Equity thường áp đặt những quy định và ràng buộc khắt khe đối với các doanh nghiệp nhận đầu tư nhằm bảo vệ quyền lợi của họ.
Vì vậy, nếu doanh nghiệp muốn thu hút vốn đầu tư từ các quỹ PE, họ cần lưu ý các điểm sau:
- Cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp: Doanh nghiệp tại Việt Nam thường có cấu trúc sở hữu phức tạp, với nhiều mảng kinh doanh khác nhau chồng chéo. Vì vậy, việc tổ chức lại cấu trúc sở hữu một cách rõ ràng, thân thiện với nhà đầu tư và hấp dẫn đối với các mảng cần đầu tư trước khi mời gọi đầu tư là điều vô cùng cần thiết phải làm.
- Năng lực quản trị doanh nghiệp: Đội ngũ lãnh đạo nhiệt huyết, trung thực trong số liệu tài chính… là yếu tố quan trọng bậc nhất ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của các quỹ PE.
- Giá cả và rủi ro: Các quỹ PE đặt mức tỷ suất lợi nhuận cao để bù đắp cho rủi ro khi đầu tư vào các doanh nghiệp tư nhân.
Theo khảo sát của Grant Thornton về hoạt động Private Equity tại Việt Nam vào năm 2018, đa số các quỹ yêu cầu tỷ suất lợi nhuận trên 20%, thậm chí trên 25%. Trong khi đó, tỷ suất lợi nhuận yêu cầu của nhà đầu tư chiến lược thường chỉ dao động từ khoảng 12 đến 18%.
Mức độ rủi ro càng cao, đòi hỏi mức lợi nhuận càng lớn, và điều này dẫn đến mức định giá thấp hơn.
- Cơ sở định giá: Đối với các doanh nghiệp có dòng tiền ổn định hoặc đã có lợi nhuận, cơ sở định giá thường sẽ dựa trên số lần trên EBITDA của các doanh nghiệp (hoặc các giao dịch) tương đồng.
Đối với các công ty start-up, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ, việc định giá thường diễn ra khi chưa có lợi nhuận. Cách tiếp cận thường là sử dụng số lần trên doanh thu (price to sales), hoặc có thể dựa trên các đại lượng đặc biệt như giá trị trên số lần/số lượng đơn hàng (price to orders), số lần/số lượng người dùng (price to users)…
Tuy nhiên, các con số này thường cần phải được điều chỉnh và chuẩn hóa, ví dụ như thông qua EBITDA hoặc doanh thu, hoặc phải phụ thuộc vào kết quả của việc rà soát chi tiết. Việc không điều chỉnh chính xác có thể dẫn đến những sai sót lớn, gây thất bại cho thương vụ đầu tư.
Do đó, việc ước tính và đánh giá trước các điều chỉnh này rất quan trọng để tránh các bất ngờ không mong muốn khi thực hiện giao dịch đầu tư.
- Cấu trúc thương vụ: Nhiều quỹ PE thường sử dụng các biện pháp như đầu tư vào cổ phiếu với điều kiện được bán lại ở mức tỷ suất sinh lời nhất định, hoặc đầu tư vào trái phiếu có quyền chuyển đổi thành cổ phiếu, hoặc kết hợp cả hai để đảm bảo giá trị đầu tư.
Bằng cách này, các quỹ PE có thể đưa ra các điều kiện cụ thể trong hợp đồng mua bán để bảo vệ quyền lợi của mình, bao gồm các điều khoản về tài sản thế chấp, giá chuyển đổi, tỷ lệ chuyển đổi, hoặc các điều khoản để ngăn chặn tình trạng pha loãng cổ phần…
Qua đó, ta có thể thấy yêu cầu của các quỹ Private Equity đối với các doanh nghiệp nhận đầu tư là không hề đơn giản. Do đó, việc hiểu rõ về nhu cầu và khả năng của doanh nghiệp, đồng thời cũng như hiểu rõ về mục tiêu, điều kiện và yêu cầu của bên mua là điều vô cùng quan trọng để đạt được thành công trong thương vụ.
Một số thông tin thêm về Private Equity
Các loại quỹ tương tự trên thị trường
Nhiều nhà đầu tư thắc mắc hình thức tương tự khác đang phát triển ở Việt Nam của Private Equity là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu ở phần dưới đây nhé!
Vốn đầu tư mạo hiểm – Venture Capital
Các quỹ Venture Capital (được viết tắt là VC) thường có xu hướng đầu tư vào các doanh nghiệp startup ở giai đoạn đầu với điều kiện doanh nghiệp đó được đánh giá là có tiềm năng tăng trưởng nhanh.
Hình thức này nhằm phát triển các công ty đã đầu tư một cách nhanh chóng, sau đó sẽ tiến hành bán chúng thông qua các giao dịch M&A hoặc IPO.
Tổng quan, Quỹ VC thường đầu tư vào nhiều công ty hơn so với quỹ PE; tuy nhiên, về quy mô đầu tư, thường là số tiền đầu tư của PE sẽ lớn hơn.
Về khía cạnh khẩu vị rủi ro, VC chấp nhận rủi ro cao hơn so với PE. Trước khi đầu tư, các VC đã sẵn lòng chấp nhận khả năng cao là phần lớn các công ty trong danh mục đầu tư của họ sẽ thất bại. Nhưng nếu trường hợp một công ty nào đó trở thành “Alibaba tiếp theo”, họ vẫn có thể kiếm được khoản lợi nhuận khổng lồ từ đó.
Nhà đầu tư thiên thần – Angel Investor
Angel Investor, hay còn được gọi là nhà đầu tư thiên thần, là những cá nhân sử dụng tài chính cá nhân của mình để đầu tư vào các công ty startup ở giai đoạn đầu.
Các nhà đầu tư thiên thần không chỉ cung cấp vốn mà còn đóng góp các lời khuyên, kinh nghiệm và hỗ trợ quan trọng cho các doanh nghiệp mới mà họ đầu tư.
Sự khác biệt giữa nhà đầu tư thiên thần và các quỹ Venture Capital (VC) là VC thường hoạt động dưới hình thức tổ chức kinh doanh, tập trung vào những nhà đầu tư chuyên nghiệp, và nguồn vốn mà VC sử dụng để đầu tư có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau như các tập đoàn, cá nhân, quỹ hưu trí tư nhân và quỹ công cộng…
Gây quỹ từ cộng đồng – Equity Crowdfunding
Trong mô hình này, vốn được huy động từ cộng đồng thông qua việc bán chứng khoán của các công ty tư nhân, tức là các công ty chưa niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán.
Việt Nam có những quỹ PE gì?
Nói chung, các quỹ Private Equity là các quỹ quản lý vốn của các tổ chức hoặc cá nhân có khả năng tài chính tốt
Tại Việt Nam, các quỹ Private Equity lớn có thể kể đến như: Mekong Capital, VinaCapital, Dragon Capital, Vietnam Investment Group…
Đó là một số chia sẻ về chủ đề “Private Equity là gì?” từ sanforex. Hy vọng rằng những thông tin này sẽ mang lại cho bạn cái nhìn tổng quan và hữu ích trong quá trình đầu tư của mình. sanforex mến chúc các bạn thành công. Đừng quên truy cập sanforex mỗi ngày để cập nhật thêm nhiều thông tin tài chính hay nhé!
Xem thêm:
Tổng hợp top công cụ quản lý vốn Forex hiệu quả, uy tín
Các loại hối phiếu đang lưu hành hiện nay trong thị trường
Tôi là Trang Thái Hùng – tác giả của những bài viết trên ForexDictionary, với kinh nghiệm hơn 5 năm trong lĩnh vực đầu tư tài chính tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc các kiến thức mà tôi đã tích luỹ được, vững kiến thức chọn được nơi đầu tư an toàn lợi nhuận khủng không còn là chuyện quá khó.